Re-think-Athens competition results

ΠΡΩΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ / FIRST PRIZE

OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN BV (KNUIJT MARTIN)
MIXST URBANISME (THORAL INGEBORG)

WAGENINGEN UNIVERSITY, DEPARTMENT OF ENVIRONMENTAL SCIENCES,

LANDSCAPE ARCHITECTURE GROUP (KLEMM WIEBKE, STEENBRUGGEN ARIAN, HEUSINKVELD BERT) STUDIO 75 (ΠΑΝΤΟΣ-ΚΙΚΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ / Pantos – Kikkos Stefanos)

WSGREENTECHNOLOGIES GmbH (PERETTI GUILIA, BRUSE MICHAEL, WINTERSTETTER THOMAS)

Πανεπιστημίου και τριλογία: μια ζωντανή μορφή δρόμου, προσβάσιμη σε όλους. / Panepistimou & the Trilogy: A vibrant streetscape accessible to all.    

Πλατεία ομόνοιας: μια πλούσια και ζωντανή πλατεία. / Omonoia Square: A lush and vibrant square. 

Η συνάντηση της οδού κοραή με την πανεπιστημίου. / Junction Korai Street meets Panepistimiou Street. 

Πλατεία Δικαιοσύνης: Ένα φιλόξενο αστικό δωμάτιο προσφέρει σκιά και φυσική στέγη πλάι στο υδάτινο στοιχείο. / Dikaiosynis Square: Welcoming urban room providing shade and shelter around water feature. 

Σχεδιαστική αναπαράσταση του μητροπολιτικού κέντρου της αθήνας. / Scenography of Athens Metropolitan Centre. 

Ένα βήμα παραπέρα

Προκλήσεις – Για να γίνει η καρδιά της αθήνας ένα πραγματικά σύγχρονο μητροπολιτικό κέντρο, θα πρέπει το πιο κεντρικό τρίγωνό της να μεταμορφωθεί σε ένα πολύ ζωντανό μέρος της πόλης. Ο χώρος που κερδίζεται αποτελεί το πιο σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση μιας πόλης που μπορεί να περπατηθεί χάρη στην περιορισμένη κυκλοφορία αυτοκινήτων, και μπορεί να μεταμορφωθεί σε μια παλλόμενη, πράσινη και προσβάσιμη καρδιά της πόλης. Θα πάμε ένα βήμα παραπέρα τις σύγχρονες ιδέες για τον έλεγχο των περιβαλλοντικών συνθηκών, τη μείωση της κυκλοφορίας αυτοκινήτων και τον προγραμματισμό του δημόσιου χώρου: θα πάμε σε μια ολοκληρωμένη πρόταση, δημιουργώντας μια ανθεκτική και προσβάσιμη πόλη, που θα σφύζει από ζωντάνια, και δεν θα περιορίζεται στα όρια του έργου αλλά θα συνδέει την περιοχή αυτή με τις γειτονικές της και θα είναι καταλύτης για ολόκληρη την πόλη.

Ανθεκτική πόλη – Η πανεπιστημίου θα μεταμορφωθεί σε μια πράσινη ραχοκοκαλιά, που θα βρίσκεται στο κέντρο ενός πράσινου δικτύου, προσφέροντας σκιά και προστασία. Στην ανθεκτική αυτή στρατηγική περιλαμβάνονται συγκεκριμένες επιλογές που έχουν να κάνουν με τη μείωση της αστικής θερμοκρασίας και τη βελτίωση της περιβαλλοντικής άνεσης (φυσική ψύξη με τη βοήθεια δημιουργίας πράσινου και σκιάς στο δημόσιο χώρο, πράσινες ταράτσες και προσόψεις, ψυχρά δάπεδα), τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας καθώς και τη διαχείριση του νερού (συγκέντρωση νερού από καταιγίδες και άρδευση). Να μετατρέψεις το τρίγωνο της πόλης σε ένα πράσινο πλαίσιο, να μετατρέψεις τις μικρές γωνίες του σε πράσινες περιοχές και να συνδέσεις αυτό το πλαίσιο με τους πράσινους λόφους γύρω από το κέντρο της πόλης, θα έχει ως αποτέλεσμα τον μετριασμό της αστικής θερμοκρασίας, που δεν θα περιορίζεται μόνο στην πανεπιστημίου αλλά θα επιδρά σε όλο το μητροπολιτικό κέντρο. Η στρατηγική του πράσινου στην αθήνα θα συνδυάζεται με μια στρατηγική άρδευσης, δεδομένου ότι η καλή κατάσταση των φυτών είναι αποφασιστικής σημασίας για τη συμβολή στη μείωση της θερμοκρασίας. Το βρόχινο νερό θα συλλέγεται σε υπόγειες δεξαμενές, στις ταράτσες ή οπουδήποτε αλλού μπορεί να συλλεχθεί σε αυτή την περιοχή. Πέρα από την επίλυση των τεχνικών προβλημάτων, το νερό θα χρησιμοποιηθεί και με ποιητικό τρόπο, κάνοντας αναφορά στον υπόγειο ποταμό ηριδανό.

Προσβάσιμη πόλη - Το πράσινο πλαίσιο θα χρησιμοποιηθεί ως ένα συνεκτικό δίκτυο που θα ενώνει τον δημόσιο χώρο προς κάθε κατεύθυνση και θα συνδέει τις παρακείμενες γειτονιές, με αποκορύφωμα την πανεπιστημίου. αποκαθιστώντας τη συνέχεια των οδών που διασταυρώνονται θα επιτευχθεί συνέχεια και στην περιπατητική εμπειρία. Σχεδιάζοντας την εικόνα της νέας γραμμής του τραμ ώστε να είναι σαφής και εμφανής και να αποτελεί μέρος της αίγλης του χώρου θα συμβάλουμε στη συνοχή που σκοπεύουμε να επιτύχουμε. Στην πραγματικότητα, η πανεπιστημίου προσφέρει ένα συμμετοχικό χώρο 2.0 (Shared space 2.0), ένα συνδυασμό «συνεχούς ροής» και «ανάπαυσης». Το σχέδιο έχει τέσσερεις χαρακτηριστικούς τόπους: το σύνταγμα και η πλατεία ομονοίας θα γίνουν δύο πράσινες αστικές πλατείες, με εξέχοντα και άφθονα υδάτινα στοιχεία. Η πλατεία Δικαιοσύνης θα γίνει ένα πράσινο αστικό δωμάτιο, το οποίο θα συνδυάζει μια «πηγή» νερού πλάι στο άδειο κτίριο και θα το συνδέει με δραστηριότητες σε ένα σκιασμένο προαύλιο. Στο μέσο της οδού πανεπιστημίου, μια πράσινη σύνθεση θα δώσει στο πανεπιστήμιο το χαρακτήρα αστικού πάρκου.

Πόλη που σφύζει από ζωντάνια – Η πανεπιστημίου θα μετατραπεί από «οδό» σε «αστική λεωφόρο», με την προσθήκη φιλόξενων χώρων στη γραμμική της συνέχεια. χρησιμοποιώντας και μετατρέποντας ισόγεια, προτείνουμε την ιδέα του θεάτρου των 1000 δωματίων στα κενά κτίρια, οργανώνοντας πολιτιστικά δρώμενα και εντοπίζοντας εστιακά σημεία που θα δημιουργήσουν μια νέα ζωντανή ατμόσφαιρα. Το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων αυτών θα έχει σχέση με την ελληνική φιλοσοφία, την επιστήμη, το θέατρο και την τέχνη. Στον δημόσιο χώρο θα στηθούν μικρές εξέδρες για υπαίθριες δράσεις. Μια «ζώνη προσέλκυσης» θα ενισχύσει τα ήδη υπάρχοντα μέτωπα του δρόμου και θα δημιουργήσει συνδέσμους ανάμεσα στο κτισμένο περιβάλλον και τον δημόσιο χώρο. Σε μικρότερη κλίματα οι αρχιτεκτονικές εγκαταστάσεις περιπτέρων δεν θα εστιάσουν μόνο στην εμπορική δραστηριότητα αλλά θα προσφέρουν και άλλες εξυπηρετήσεις όπως τα «περίπτερα νερού» ή μια βιβλιοθήκη παιχνιδιών. Διαδραστικό διακοσμητικό φως στον δημόσιο υπαίθριο χώρο θα δώσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα κατά τις βραδινές ώρες. Με όλα αυτά πιστεύουμε ότι το σχέδιο αντιμετωπίζει το πρόβλημα του ανώνυμου χώρου στην καρδιά της αθήνας και αποδεικνύει ότι o αστικός παλμός μπορεί να συνδυαστεί με τη δημιουργία μιας ραχοκοκαλιάς που να είναι πράσινη και φιλική στον πεζό, συμβάλλοντας στην ποιότητα ζωής στην αθήνα.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΡΑΒΕΙΟ / SECOND PRIZE

ΗΛΟΥΣΗ ΚΥΡΙΑΚΗ, KEREXETA ITURRITXA OIHANA, ΓΟΥΡΔΟΥΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΤΡΥΦΩΝΙΔΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΦΩΤΙΟΣ, ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

ομάδα: ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΦΡΑΓΚΟΥΔΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, ΝΑΤΟΥ ΦΑΝΗ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟΣ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΟΛΟΥ ΝΙΚΟΣ, ΤΕΡΖΙΔΗ ΜΑΡΙΑ

Γενική άποψη πλατείας τριλογίας / Trilogy Square. Bird’s eye view    

Πλατεία Δικαιοσύνης / Dikaiosinis Square    

Γενική άποψη πλατείας ομονοίας / Omonia Square. Bird’s eye view    

Γενική άποψη της συμβολής των οδών κοραή και πανεπιστημίου / Korai and Panepistimiou Street junction. Bird’s eye view 

Πλατεία ομονοίας. νυκτερινή άποψη / Nightscape of Omonia Square    

Η πρόταση αντιλαμβάνεται την πόλη ως ένα οικοσύστημα με περιοχές ποικίλων χαρακτηριστικών, όπου δημόσιοι χώροι και χώροι πρασίνου είναι τα δυνητικά μέρη ανάπτυξης των φυσικών συνθηκών. Αναζητά, λοιπόν, τη φυσική δομή της πόλης όπου ο άξονας της επέμβασης διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο: είναι η ραχοκοκαλιά που συνδέει διάσπαρτους χώρους πρασίνου και αστικά κενά σε τοπική και μητροπολιτική κλίμακα. Είναι, επιπλέον, ένας πολυλειτουργικός άξονας, καθώς αποτελεί το εμβληματικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό κέντρο της αθήνας. Η πρόταση μετατρέπει τον άξονα σε έναν νέο πραγματικό πράσινο δημόσιο χώρο και έναν άξονα βιώσιμης κινητικότητας, όπου μίγμα δραστηριοτήτων ενισχύει τον πολυλειτουργικό χαρακτήρα του και τον μεταβάλλει σε ένα ζωντανό κέντρο. Παράλληλα, η περιοχή επέμβασης, εκτός από τον κεντρικό άξονα και τις μνημειακές πλατείες αναζητά την μικρή κλίμακα, τη γειτονιά, που περιλαμβάνει όλους τους εν δυνάμει δημόσιους χώρους όπως μικρές πλατείες, εξωτερικούς χώρους δημοσίων κτιρίων, κήπους, πεζόδρομους και εσωτερικούς ακάλυπτους οικοδομικών τετραγώνων, όπου προτείνονται νέοι κοινοτικοί χώροι πρασίνου. Αυτή η δευτερεύουσα αστική δομή δημοσίων χώρων συνδέεται με τον βασικό άξονα, ή καλύτερα, η ραχοκοκαλιά είναι το στοιχείο που «δένει» όλα τα επιμέρους στοιχεία μεταξύ τους. Σε όλους τους χώρους η πρόταση επιδιώκει, εκτός από το σχεδιασμό, τη δημιουργία ενός τόπου, μιας ατμόσφαιρας, της ζωής στο δρόμο, που ενισχύεται με ποικίλες υπαίθριες πολιτιστικές δραστηριότητες.

Ένα αρχιτεκτονικό τεθλασμένο γραμμικό στοιχείο, αναγνωρίσιμο σε όλο το μήκος της ραχοκοκαλιάς, συνδέει τις διάφορες τυπολογικές επεμβάσεις σε μια μοναδική ισορροπημένη πρόταση. Το γραμμικό στοιχείο αλλάζει κατεύθυνση προκειμένου να κατευθύνει το χρήστη να ανακαλύψει τα μέρη πίσω από τον κεντρικό άξονα, ανοίγει τη θέα στις μνημειώδεις πλατείες, ενώ, παράλληλα, οργανώνει τον αστικό χώρο και την αστική επίπλωση. Ποικιλία τυπολογικών τομών δημιουργεί διαφορετικές ατμόσφαιρες κατά μήκος του άξονα με εργαλεία τις φυτεύσεις, τις αστικές διαρρυθμίσεις και τα χρώματα των υλικών.

Εκτός από τη γραμμή του τραμ και το σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών, προτείνεται ένας συνεχής ποδηλατόδρομος κατά μήκος του άξονα, που συνδέεται με το μητροπολιτικό δίκτυο ποδηλάτου.
Μεγάλη έμφαση δίνεται στη βιωσιμότητα του έργου. μεγάλη ποικιλία φυτών αυξάνει τη βιοποικιλότητα, ενώ η ίδια η βλάστηση λειτουργεί ως «γεννήτρια» του τοπικού μικροκλίματος. Γίνεται προσπάθεια μεγιστοποίησης των διαπερατών επιφανειών, λαμβάνοντας υπόψη το βιώσιμο σύστημα αποστράγγισης νερού μέσω συνεχών παρτεριών που συγκεντρώνουν το βρόχινο νερό από τους δρόμους, ενώ διαπερατό μπετόν χρησιμοποιείται σε όλο το μήκος του ποδηλατοδρόμου. Τα χρώματα των πλακοστρώσεων είναι εμπνευσμένα από τα πετρώματα των βουνών του λεκανοπεδίου και υπάρχει προτίμηση για τη χρήση των τοπικών υλικών. Ο αστικός εξοπλισμός ακολουθεί επίσης τα κριτήρια της βιώσιμης πόλης, όπως η χρήση φωτοβολταϊκών πλακών σε στάσεις λεωφορείων και τραμ και ο αστικός φωτισμός ενεργειακής απόδοσης.

Ο συνδυασμός όλων των στοιχείων της πρότασης δημιουργεί μια πράσινη υποδομή και μια ακέραιη γειτονιά που δημιουργεί ένα αίσθημα ευ ζην στους χρήστες του και ξεπερνά κατά πολύ τα φυσικά όρια της περιοχής επέμβασης.

ΕΠΑΙΝΟΣ (ΕΚ ΔΥΟ ΙΣΟΤΙΜΩΝ) / SPECIAL MENTION (EX AEQUO)

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, CUOMO BERNARD
σύμβουλοι: ΚΛΩΝΙΖΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ, ΜΠΟΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΜΠΙΤΣΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ

Οδός πανεπιστημίου / Panepistimiou Street    

Συμβολή των οδών κοραή και πανεπιστημίου / Korai    

Πλατεία αντώνη τρίτση / Antonis Tritsis Square    

Πλατεία ομονοίας / Omonia Square 

Athens PubliCity: ένας αστικός νευρώνας για ένα νέο κέντρο πόλης

Η πρόταση οργανώνει ένα σύστημα επεξεργασίας του δημόσιου χώρου που αναπτύσσεται και εξαπλώνεται σαν «αστικός νευρώνας», σαν ένας ζωντανός ιστός που στοχεύει στην επανενεργοποίηση και αναζωογόνηση του αστικού σώματος. Το σύστημα λειτουργεί ως ένα δυναμικό πεδίο οικείο, κατοικήσιμο, ικανό να «περιέχει» αστικά συμβάντα, συλλογικές αλλά και ατομικές συμπεριφορές. Σε αναλογία με τη δομή ενός νευρώνα, το προτεινόμενο σύστημα είναι ενιαίο και συνεχές και παραλαμβάνει

Τον βασικό γραμμικό άξονα της οδού πανεπιστημίου, διακλαδώνεται στους κάθετους πεζοδρόμους, διαμορφώνει τις πλατείες, δημιουργεί εσωστρεφή σημεία στάσης αλλά και κομβικές διακλαδώσεις.

Εξάπλωση: Η πρόταση επιχειρεί να αποτελέσει ένα μοντέλο ενιαίας οργάνωσης του δημόσιου χώρου που μπορεί να επεκταθεί και να αναπτυχθεί σαν ζωντανός οργανισμός.

Εναλλαγή: Το σύστημα προσφέρει εναλλαγή στις ποιότητες και τη λειτουργικότητα του δημόσιου χώρου δημιουργώντας ποικίλες ατμόσφαιρες που απευθύνονται σε όλες τις καταστάσεις και ανάγκες των χρηστών: ανοιχτό - κλειστό, εσωστρέφεια - εξωστρέφεια, απομόνωση - συνύπαρξη.

Οικειοποίηση: Το σύστημα επιδιώκει την οικειοποίηση του δημόσιου χώρου μέσα από την ικανότητά του να προσφέρει στοιχεία και ατμόσφαιρες που παραπέμπουν στην οικεία αίσθηση του ιδιωτικού χώρου.

Ο άξονας Αμαλίας – Πανεπιστημίου – Πατησίων Αποτελεί τον βασικό κορμό του ενιαίου συστήματος που παραλαμβάνει τις βασικές ροές κυκλοφορίας: πεζή, ποδήλατο, μέσα μαζικής μεταφοράς και τραμ. Στα άκρα του άξονα, οι δύο σημαντικοί πράσινοι πνεύμονες της πόλης, ο Εθνικός κήπος και το πεδίον του Άρεως, επιτρέπουν στον γραμμικό άξονα να αποτελέσει έναν πράσινο διάδρομο σύνδεσης και ανάπτυξης ενός ενιαίου αστικού οικοσυστήματος. Τα σημεία στάσης και εξυπηρέτησης των πεζών οργανώνονται ως «αστικά πολύ-εργαλεία», είναι χώροι όπου ο χρήστης μπορεί να εξυπηρετηθεί πολλαπλώς: να αφήσει με ασφάλεια το ποδήλατό του, να δει πληροφορίες σε χάρτες, να ενημερωθεί μέσω ψηφιακών προβολών, να τηλεφωνήσει, να φορτίσει το κινητό του, να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Οι τρεις δημόσιοι χώροι, οι πλατείες κοραή, τρίτση και ομονοίας εντάσσονται στην ενιαία λογική του συστήματος και διαμορφώνονται ως θεματικοί «πυρήνες». Η πλατεία ομονοίας και ο πεζόδρομος κοραή αποτελούν κομβικά σημεία όπου το σύστημα μπορεί να διακλαδωθεί και να αναπτυχθεί «καταλαμβάνοντας» και άλλα τμήματα του δημόσιου αστικού χώρου.

Πλατεία Κοραή και Τριλογία / Γνώση: Αποτελώντας μια ενότητα δημόσιου χώρου όπου κυριαρχούν τα κτίρια της τριλογίας, ο θεματικός αυτός πυρήνας διαμορφώνεται ως χώρος αναφερόμενος στη «γνώση».

Στη διαμόρφωση του πεζοδρόμου Κοραή κυριαρχεί η παρουσία μιας κοινόχρηστης βιβλιοθήκης οργανωμένη για το δημόσιο χώρο.

Πλατεία Τρίτση / Αισθήσεις: Η πρόταση οργανώνει θεματικά την πλατεία ως χώρο «αισθήσεων», έναν χώρο που μπορεί να φιλοξενήσει υπαίθριες λειτουργίες που σχετίζονται με τις ανθρώπινες αισθήσεις. Υπαίθριος κινηματογράφος για προβολές, εκδηλώσεις τέχνης και μουσικής, θέατρο δρόμου αλλά και δυνατότητα υπαίθριας άθλησης.

Πλατεία Ομονοίας / Δίκτυα: Στόχος της προτεινόμενης διαμόρφωσης είναι να επαναφέρει την ισχυρά συμβολική εικόνα του κύκλου οργανώνοντας έναν ζωντανό κεντρικό πυρήνα με πολλές κινήσεις, ροές, διελεύσεις αλλά και στάσεις. Προτείνεται η διαμόρφωση μια κυκλικής κατασκευής – ενός λειτουργικού δακτυλίου και η μεταφορά τριών εισόδων / εξόδων του μετρό στο κέντρο της πλατείας.

Το συνολικό σύστημα του «αστικού νευρώνα» θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένας ζωντανός οργανισμός που μεγαλώνει και επεκτείνεται μέσα στο σώμα της πόλης, δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο αλλά και τις κατάλληλες στρατηγικές ώστε οι πολίτες να το οικειοποιηθούν, να το κατοικήσουν και τελικά να το συνδιαμορφώσουν.

ΕΠΑΙΝΟΣ (ΕΚ ΔΥΟ ΙΣΟΤΙΜΩΝ) / SPECIAL MENTION (EX AEQUO)

ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΚΟΥΜΑΝΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ, SOCCI GIANMARIA, ΘΩΜΙΔΟΥ ΑΛΚΗΣΤΙΣ-ΑΘΑΝΑΣΙΑ

συνεργάτες αρχιτέκτονες: ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, SEKULIC ANDRIJANA, ΚΑΡΑΜΠΛΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΚΑΤΣΙΜΠΟΥΛΑΣ ΒΛΑΣΗΣ

σύμβουλοι: DI DIO SALVATORE (αστική οικονομία και κοινωνική αειφορία), ΧΑΝΙΚΙΑΝ ΚΑΡΟΛΟΣ (αρχιτεκτονική τοπίου),

ΣΠΙΝΑΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. (πολιτικός μηχανικός), ΣΠΑΝΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (πολιτικός μηχανικός), ΛΕΠΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (πολιτικός μηχανικός), ΓΚΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (μηχανολόγος μηχανικός), TUMINI IRINA (βιώσιμα συστήματα μεταφορών), IFI GROUP ARCHITECTURAL LIGHTING DESIGN (μελέτη φωτισμού)

Γενική άποψη οδού πανεπιστημίου / Panepistimiou Street. Bird’s eye view    

Πλατεία ομονοίας. τομή / Omonia Square. Section    

Πλατεία ομονοία. γενική άποψη / Omonia Square. General view 

Πλατεία Δικαιοσύνης. γενική άποψη / Dikaiosinis Square. General view

Γενική άποψη της συμβολής των οδών κοραή και πανεπιστημίου / Korai and Panepistimiou Street junction. Bird’s eye view 

Η πόλη αποτελεί τη χωρική εκδήλωση της σχέσης ανάμεσα στους πολίτες της και τους φορείς εξουσίας και καταγράφει στο πέρασμα του χρόνου τη διαστρωμάτωση των διαδοχικών πολιτικών που αφορούν σε αυτήν.

Η καθημερινή αστική πραγματικότητα διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό χωρίς τη συμμετοχή των κατοίκων της πόλης, ακυρώνοντας έτσι τη δημοκρατική υπόστασή της, ενώ ο δημόσιος χώρος προκύπτει ως αποτέλεσμα αποφάσεων των «αρμοδίων φορέων» με τους χρήστες του να δυσκολεύονται να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους σε αυτόν.

Οι πρόσφατες κοινωνικές ταραχές στην Ελλάδα προβάλλουν μια μορφή κοινωνικής συμμετοχής που εκφράστηκε ως αντίδραση- προστριβή στις άνωθεν λαμβανόμενες αποφάσεις, χωρίς καμία δημιουργική συνιστώσα.

Στην αρχαία Ελλάδα ο δημόσιος χώρος ήταν πιο σημαντικός από τον ιδιωτικό. στην αγορά κάθε στοά λειτουργούσε ως χώρος συζήτησης και ανταλλαγής συγκεντρώνοντας καθημερινές δραστηριότητες στον πυρήνα της αστικής κοινωνίας. Η άμεση δημοκρατία της αρχαίας Ελλάδας θα μπορούσε να αποτελέσει το μέτρο αναφοράς για ένα σύγχρονο αστικό μοντέλο με τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών και ηλικιακών ομάδων όπου η «στοά» θα εισάγει μια νέα προσέγγιση στο δημόσιο χώρο.

Οι παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας αποτελούν έκφραση μιας προσέγγισης «εκ των άνω» στη διαμόρφωση του ιστού της πόλης, τείνοντας να αγνοήσουν την υπάρχουσα διαστρωμάτωση του αστικού πεδίου που μοιάζει με παλίμψηστο το οποίο φέρει διαδοχικά αποτυπώματα των κοινωνικών οικονομικών και πολιτικών συνθηκών που επικράτησαν από την αρχαία ως τη σύγχρονη εποχή. Αντιθέτως οι σημερινές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες απαιτούν ευέλικτες και οικονομικά βιώσιμες λύσεις που θα βασίζονται στη συμμετοχή- συνδρομή των πολιτών.

Η υπάρχουσα κρίση θα πρέπει να γίνει ευκαιρία για την εισαγωγή μιας προσθετικής προσέγγισης που θα οδηγήσει στο βέλτιστο αποτέλεσμα με την ελάχιστη παρέμβαση.

Η πρόταση υιοθετεί έναν έντονα γραμμικό χώρο που θα αφυπνίσει τις λανθάνουσες δυνατότητες για καθημερινές δραστηριότητες για να διαμορφώσει ένα αστικό περιβάλλον ελεύθερο από προηγούμενους περιορισμούς και να ορίσει ένα πεδίο εμπλουτισμένο από τα ίχνη αστικών αναμνήσεων.

Η χρήση της τεχνολογίας περιέχει μια σημαντική δυναμική για την επανασύνδεση των πολιτών με την πόλη τους. Η μεταμόσχευση δραστηριοτήτων πάνω σε ένα σύνολο αποδοτικών, μόνιμων και υψηλού κόστους υποδομών προσφέρει στην πόλη ένα πλαίσιο δυνατοτήτων επαναδιεκδίκησης των δημοσίων χώρων της.

Κατά μήκος της γραμμής του τραμ δημιουργείται μια ραχοκοκαλιά υποδομών στην οποία ενσωματώνονται στοιχεία μικρής κλίμακας που εξυπηρετούν τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών όπως αυτές εκφράζονται και τροποποιούνται με όρους τοπικότητας και καιρικών συνθηκών. Το ήπιο μεσογειακό κλίμα με τη μορφή καλοκαιριού 9 μηνών εμφύσησε μια τάση για συνάθροιση επηρεάζοντας έτσι τον χαρακτήρα των καθημερινών δραστηριοτήτων τους και τον τρόπο χωρικής εκδήλωσής τους. Κουζίνες, τραπέζια, καθιστικά, χώροι εργασίας, χώροι υγιεινής, μικρές στέρνες, βίντεοπροβολεις, παροχές ηλεκτρικού ρεύματος, διαδικτύου και πόσιμο νερό, κήποι με μυρωδικά, σταθμοί επισκευής ποδηλάτων και γυμναστήρια διαμορφώνουν ένα κατοικήσιμο περιβάλλον.

Η υιοθέτηση της κατασκευής σε φάσεις επιτρέπει στις βασικές αρχές σχεδιασμού της πρότασης να προσαρμοστούν σε ενδεχόμενες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που ενδεχομένως θα προκύψουν κατά την υλοποίηση χωρίς να διακόπτει την καθημερινή ροή του αστικού βιώματος.

Η αναμενόμενη επαναδιεκδίκηση του δημόσιου χώρου από τους χρήστες του θα πυροδοτήσει τη δημιουργική διάθεση τους, ενθαρρύνοντας εκδηλώσεις μικρής κλίμακας και προσφέροντας γόνιμο έδαφος για νέες μορφές τέχνης και χειροτεχνίας. Δημιουργούνται έτσι οι προϋποθέσεις για μια νέα εφαρμογή της δημοκρατίας που θα διαπερνά κάθε πτυχή της καθημερινής αστικής ζωής και πραγματικότητας.

ΕΥΦΗΜΟΣ ΜΝΕΙΑ / COMMENDATION

ΑΝΤΩΝΑΣ (ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ) ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ, ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΗΣΑΪΑΣ ΠΛΑΤΩΝ ομάδα μελέτης: ΓΚΑΡΙΚΟΥ ΚΡΙΣΤΥ, ΒΟΥΓΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
συνεργάτες στην πρώτη φάση: ΦΛΕΣΣΑ ΜΑΡΙΑ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΩΣΤΗΣ, ΜΙΧΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, ΠΑΝΗΓΥΡΑΚΗΣ ΦΟΙΒΟΣ, ΤΟΛΗ ΙΛΕΑΝΑ, ΖΟΥΖΟΥΛΑ ΕΥΗ
συνεργάτες στη δεύτερη φάση: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΑΛΕΞΗΣ, MANDE ELIZA, ΦΙΛΙΠΠΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ
προπλάσματα: ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΜΥΛΩΝΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ - PRELAB, PROTOTYPING AND REVERSE ENGINEERING LAB
σύμβουλοι: ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (πολιτικός μηχανικός), ΚΑΖΑΜΙΑΚΗΣ ΚΩΣΤΗΣ, (αρχαιολόγος), ΝΤΡΙΤΣΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, (φυτολόγος)
σπουδαστές αρχιτεκτονικής: ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΩΣΤΗΣ, ΤΟΛΗ ΙΛΕΑΝΑ, ΖΟΥΖΟΥΛΑ ΕΥΗ, ΦΛΕΣΣΑ ΜΑΡΙΑ, ΠΑΝΗΓΥΡΑΚΗΣ ΦΟΙΒΟΣ, ΜΙΧΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, VONTRAPP JOEL

Οδός πανεπιστημίου. γενική άποψη / Panepistimiou Street. General view    

Πλατεία ομονοίας. γενική άποψη / Omonia Square. General view 

Πλατεία Δικαιοσύνης. γενική άποψη / Dikaiosinis Square. General view 

Οδός κοραή. τομή /  Korai Street. Section 

ΑΘΗΝΑΪΚA ΣΚΑΜΜΑTA

Τα «αθηναϊκά σκάμματα» αντιμετωπίζουν την αθήνα ως διπλή συνάρτηση. από την μια πλευρά τονίζεται η σημερινή της κατάληξη ως παραδειγματικής πόλης της παγκόσμιας χρεοκοπίας, ενώ από την άλλη, ζυγίζεται η σημασία της ως αστικού σχηματισμού χαρακτηρισμένου από ίχνη της αρχαίας αλλά και της πρόσφατης ιστορίας. Κάθε ιστορική αναφορά αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει αφηγηματικό εύρημα, ως σύνολο επάλληλων στρώσεων ανθρώπινης παρουσίας στην πόλη της αθήνας. Σχολιάζοντας την αθηναϊκή παράδοση του Δημήτρη Πικιώνη αλλά και την πρόσφατη ερμηνεία του αστικού υποβάθρου της αρχαίας πόλης από το νέο μουσείο ακρόπολης του Tschumi, επιχειρούμε την εισαγωγή κάποιας διαφορετικής «αρχαιολογίας» στο αστικό κέντρο: πρόκειται για κάποια χωρική στρατηγική αφαίρεσης και αρχειοθέτησης ευρημάτων που οργανώνεται ως καθαυτό πρόγραμμα. Η πρόταση αποκαλύπτει, οργανώνει, σωρεύει και επανεντάσσει στο παρόν θραύσματα της συνεχούς κοινωνικής δραστηριότητας της πόλης.

Ο πικιώνης οργανώνει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική γλώσσα του διαχειριζόμενος τη γεωγραφία των λόφων ακρόπολης και Φιλοπάππου: περισσότερο ή λιγότερο σύγχρονα θραύσματα αποτελούν γι’ αυτόν κατεξοχήν οικοδομική ύλη, ακατέργαστα κατασκευαστικά υλικά και όχι μουσειολογικά αντικείμενα. Τα «αθηναϊκά σκάμματα» του Άξονα της πανεπιστημίου θα πρέπει να κατανοηθούν ως προσπάθεια επαναπροσδιορισμού κάποιας αντίστοιχης επερώτησης που αναζητά τώρα να εισάγει με πεζό τρόπο σπαράγματα από την ιστορία της πόλης στο παρόν, μετασχηματίζοντας την απολογητική, εννοιολογική αφήγηση του αττικού τοπίου σε αστική στρατηγική, η οποία θα ανανεώσει τη σημασία της δημόσιας αστικής υπο-δομής στο πυκνό κέντρο της αθήνας. Ο «Nέος Άξονας της πανεπιστημίου» κατασκευάζει μια αλέα που συνεχίζει την εμπειρία της ακρόπολης και του πεζοδρόμου του Φιλοπάππου για τον κάτοικο και επισκέπτη της αθήνας, οργανώνοντας για πρώτη φορά την μετάβαση από τους αρχαίους ιστορικούς χώρους στην σύγχρονη πόλη.

Στην πρόταση οργανώνονται διαφορετικές ποιότητες και κατοικήσεις δημόσιου χώρου κυρίως με αφαιρέσεις αστικής ύλης. αστική ύλη ορίζεται το υλικό που οργανώνει όχι μόνο τις επιφάνειες οδών και πλατειών, αλλά επίσης και η κτηριακή μάζα που καταλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή του Άξονα της πανεπιστημίου. Εγκαταλειμμένες κατασκευές, υποβαθμισμένα περάσματα και στοές, κενοί εμπορικοί χώροι, αγνοημένα δώματα μεγάλης αστικής σημασίας μπορούν να ενσωματωθούν στην πρόταση, σε μια προσπάθεια για νέα οικονομική ώθηση που θα ανασυγκροτούσε προβληματικά τμήματα του ιστορικού κέντρου. Στο επίπεδο του δρόμου, η στρατηγική της εκσκαφής υλοποιεί σκάμματα και ορύγματα που αποκαλύπτουν στρώσεις της ιστορίας της πόλης. Αυτές οι παράδοξες αρχαιολογικές ανασκαφές δεν αποκαλύπτουν μόνο τις περισσότερο ή λιγότερο τυχαίες εκδοχές αρχαιοελληνικών, ρωμαϊκών ή βυζαντινών ευρημάτων. Μαζί με τα παραπάνω, δίκτυα υποδομής, πρόσφατα οικοδομικά υλικά, σήραγγες, σωλήνες και σκληρές κατασκευασμένες στο παρελθόν επιφάνειες μπορούν να αποτελούν ισότιμα υλικά της παράδοξης ανασκαφής. Η οργάνωση και η σύνταξη κάποιων αποσπασμάτων τους στον ιστό του δημόσιου χώρου της πόλης δίπλα σε τυπικά αρχαιολογικά ευρήματα υπογραμμίζουν την ιδιαίτερη συγκρότηση του αθηναϊκού εδάφους. Τα προτεινόμενα σκάμματα ορίζονται λοιπόν εκ των προτέρων σε θέσεις που επιλέγονται με κριτήρια της σημερινής πόλης και αναδεικνύουν «οποιοδήποτε εύρημα», παρότι κάτω από την οδό πανεπιστημίου θα εντοπιστούν μοιραία τα απομεινάρια εκτεταμένου αθηναϊκού νεκροταφείου και οι εργασίες των σκαμμάτων μπορούν επίσης να αναδείξουν αυτά. Αναζητώντας κάποια ανάλογη αρχαιολογική προσέγγιση στον ιστό της σύγχρονης πόλης, η στρατηγική αφαίρεση ύλης για διάνοιξη περασμάτων και η αναβάθμιση υπαρχουσών στοών λογίζονται ως σχεδιασμένες αστικές δράσεις που οργανώνουν και εδώ νέες καταστάσεις από αφαιρέσεις ύλης. Οι διατρήσεις έχουν χαρακτήρα πορώδους σύνταξης από αφαίρεση: κατασκευάζουν πεζές οδεύσεις και ακόμη ρυθμίζουν την σχέση με το υφιστάμενο, στο λειτουργικό επίπεδο της σημερινής πόλης.

Με ανάλογο τρόπο προς εκείνον της αρχαιολογικής εκσκαφής που παραμορφώνει το υφιστάμενο για να αποδώσει σε αυτό αφηγηματικότητα άλλου είδους, τα «αθηναϊκά σκάμματα» κατασκευάζουν δύναμη σύνταξης από ασύντακτα ευρήματα, Από όπου και αν αυτά προέρχονται. κάποια μεταφραστική ετοιμότητα, η οποία μετασχηματίζει το τυχαίο εύρημα σε κάτι «χρήσιμο» και «κατανοητό», κάτι που ανήκει σε άλλη νοηματική κατηγορία, βρίσκεται στο βάθος αυτής της τυπικά αθηναϊκής πρακτικής.

Κωνσταντίνα Παντελή

πηγή: Ηλεκτρονικό αρχείο από παρουσίαση αποτελεσμάτων που πραγματοποιήθηκε 27 Φεβρουαρίου 2013.